Mình viết bài này để bạn dễ lựa chọn hoặc thay đổi phương thức cho phù hợp với mục đích là thành quả thu được từ vườn rau. Trong bài sẽ dùng đôi chút kiến thức Sinh học và Hóa học phổ thông nhưng mình viết 1 cách nôm na dễ hiểu chứ không đưa các công thức hóa học hay định nghĩa gì hết. Nhìn chung, tự làm vườn là vừa làm vừa chơi, chứ đừng gò bó ép buộc với 1 khung cứng nhất định phải không nào - nhà bao việc😄
Trong bài sẽ có thêm góc nhìn khác về rau bẩn, rau sạch, rau thường và rau hữu cơ - góc nhìn khác chứ mình không đánh tráo khái niệm.
1️⃣. Rau bẩn, rau sạch
Thực ra, khái niệm rau sạch là một khái niệm mơ hồ, nhưng ta hay gọi theo thói quen chung nên là tự áp cho nó thế. Mình rất ít dùng từ rau sạch trong các tus đã đăng. Quần áo đang sạch bị vương bụi, mồ hôi..., thì thành ra quần áo bẩn. Thức ăn thì khác, nó liên quan đến chất độc trong rau ở ngưỡng cho phép hay không, vi khuẩn hại người có trong rau ở mức giới hạn hay không...
Thức ăn không sạch như nước cất, chính cái "ngưỡng cho phép" mà ta áp cho thức ăn là sạch hay bẩn. Vậy nên, dùng cụm từ rau an toàn thì hơn. Rau bẩn là rau không an toàn, có cả rau an toàn thành mất an toàn do quá trình bảo quản và sơ chế, chế biến - mình không đề cập trong đây.
Khái niệm "rau an toàn" được quy định là các chất sau đây chứa trong rau không được vượt quá tiêu chuẩn cho phép:
• Dư lượng chất độc hoá học và kim loại nặng (chất độc - vd dioxin, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật hóa học (thuốc còn trong rau), chất bảo quản, kim loại nặng như: thạch tín (ASEN), thủy ngân, chì, mangan, cadimi... (những kim loại độc (Hg, Cr, Pb, Zn, Cu, Ni, Cd, As, Co, Sn, Mn,..) -> Dẫn đến ngộ độc, ảnh hưởng hệ thần kinh, hô hấp, tim mạch, bài tiết..., có thể làm dị biến tế bào gây ra ung thư và 1 số căn bệnh khó chữa khác.
• Dư lượng đạm nitrat, cái này thường do nhiều nông dân lạm dụng đạm vô cơ để bón cho rau - cái viên tròn tròn màu trắng to bằng ruột bút bi ấy. Dư Nitrat có thể gây ung thư và một số trọng bệnh, nó cực kì nguy hiểm cho trẻ em, (Nitrat là các muối vô cơ NO2, NO3. Bản thân nitrat tự nó không phải là chất gây ung thư, nhưng gián tiếp gây ra ung thư khi nó biến thành nitrit. Chất này kết hợp với gốc amin tự do tạo thành tiền chất gây ung thư nitrosamine).
• Số lượng vi khuẩn gây hại điển hình là Ecoli và ký sinh trùng (vd sán). Nguồn gốc gây ra bọn này thường là tưới nước bẩn (nguồn từ cống rãnh), phân chưa ủ hoai (phân tươi) đem bón cho rau... Nó rất dễ gây tiêu chảy và tiêu chảy cấp.
Các tác nhân dẫn đến bệnh ung thư nó không gây tác hại tức thời mà tích luỹ nhiễm độc theo thời gian.
Vậy tự trồng rau có tạo ra được rau an toàn hay không? Câu trả lời là: chưa chắc?! - có nghĩa là mình và bạn không khẳng định được, mà nó phải được mang mẫu rau đi phân tích và đối chiếu với ngưỡng an toàn do Bộ Y tế xác định đối với từng loại rau. Tuy nhiên, theo cảm quan thì nó an toàn do ta tự chủ được đầu vào - là những gì ta cung cấp cho rau sinh trưởng và phát triển. Cái này gọi là tự trồng cho chắc, bởi thời buổi hiện tại thì rốn chả tin là cạp quần sẽ kín rốn 🤣🤣. Khi bạn xác định là đất trộn để trồng rau có thể đun sôi lên uống được thì bạn sẽ có rau an toàn vì rau sẽ ăn nó và ta ăn rau. Đến đây bạn nhớ lại những cốc đất như cốc sinh tố ở bài này 😊
2️⃣. Rau thông thường, rau hữu cơ
Hiểu cách đơn giản, rau thông thường là rau được nuôi bằng thức ăn nhân tạo và sử dụng nhiều hóa học vô cơ, còn rau hữu cơ là rau sinh trưởng bằng thức ăn tự nhiên. Đừng có áp đặt rau vô cơ là chỉ nuôi bằng các chất hóa học vô cơ, còn rau hữu cơ là nuôi bằng các chất hóa học hữu cơ (môn Hóa học cấp III). Cũng giống như rau sạch - rau bẩn mình nói ở trên, thức ăn không có tuyệt đối, chứ chả lẽ nhà khoa học sẽ tạo ra thức ăn cho chúng ta dạng tuýp như kem đánh răng hay dạng si-rô mà trong đó chứa đủ năng lượng và tỉ lệ vừa đủ những chất ta cần để đút vào ba lô đi khắp thế gian 😃
👉 Tuy vậy, khái quát thế này đi
• Rau hữu cơ là loại rau canh tác trong điều kiện hoàn toàn tự nhiên:
- Không bón phân hoá học
- Không phun thuốc hóa học bảo vệ thực vật
- Không phun thuốc kích thích sinh trưởng
- Không thuốc bảo quản, không thuốc tạo ngọt, không thuốc kích thích quả chín
- Không sử dụng thuốc diệt cỏ
- Không sử dụng sản phẩm biến đổi gen
• Rau vô cơ là có một số thứ trên
• Rau hữu cơ sử dụng nước, vôi, lân, tro bếp... như thường, tuy nó là các chất vô cơ đó thôi.
🍲 Bây giờ nói tí về thức ăn:
Bạn thích ăn lợn rừng, gà đồi, động vật hoang dã, côn trùng, cá sông... Ăn hải sản bạn hay tự hỏi tôm này là tôm nuôi hay tôm đánh bắt. Bạn nhận biết rõ ràng thức ăn từ tự nhiên thơm ngon hơn thức ăn nuôi trong trang trại như thế nào, bạn thấy thịt lợn nuôi kiểu dân dã truyền thống (băm bèo thái khoai, nấu cháo từ cám gạo, bột ngô...) ngon hơn nhiều so với nuôi cám công nghiệp. Rõ ràng miếng thịt lợn nuôi kiểu dân dã đậm vị hơn, vì nó đủ chất hơn, cân bằng dinh dưỡng hơn là thịt lợn nuôi bằng cám công nghiệp - thịt lợn rỗng.
Chúng ta sang 1 khái niệm mới: rau đặc - rau rỗng (đội mình hay gọi thế)
Hình dung thế này cho dễ, rau đặc nó như cái bánh đúc còn rỗng nó giống kiểu bánh mì 😁. Rau đặc là nó đủ các chất trong thân nó, rau rỗng là nó thiếu chất này chất kia. Có bạn nói với mình là ăn rau thủy canh thấy nhạt hơn rau trồng thổ canh, dễ hiểu thôi, dung dịch thủy canh của bạn là dung dịch không chuẩn, nó không đủ chất.
Hàng tỉ vi sinh vật trong đất hữu cơ miệt mài phân hủy các chất hữu cơ tạo ra các nguyên tố, đơn chất, hợp chất cả vô cơ lẫn hữu cơ để cây hấp thụ, chuỗi nhỏ hệ sinh thái là thế. Mình mời bạn xem qua những gì có trong RAU MUỐNG. Người ta lấy 100 gam rau muống hữu cơ để phân tích, kết quả là nó có: Năng lượng: 23Kcal, Đạm: 3,2g, Bột đường: 2,5g, Xơ: 1g, Can-xi: 100mg, Sắt: 1,4mg, Ma-giê: 15mg, Phốt-pho: 37mg, Kali: 331mg, Na-tri: 37mg, Kẽm: 0,35mg, Vitamin C: 20mg, B1: 0,1mg, B2: 0,09mg, PP: 0,7mg, B5: 0,06mg, B6: 0,2mg, E: 2mg, Đồng: 100mcg (micro gram), Folat: 194mcg, Vitamin K: 483mcg, Vitamin H: 1,6mcg, Be-ta Ca-rô-ten: 1700mcg. Còn lại là nước. Cơ thể người sẽ hấp thụ 85% và thải bỏ 15%.
Vậy nếu rau muống rỗng sẽ là thiếu chất nọ chất kia, thiếu nhiều thiếu ít (cái này là phải học kĩ chứ không phải mấy bà có tí kinh nghiệm lên mặt nói chơi - dạng rộng)...
Nhìn chung, canh tác hữu cơ là canh tác thuận theo tự nhiên, trời sinh ra thế, bạn đừng cố gắng biến đổi chúng mà chỉ nên hỗ trợ để thúc đẩy quá trình sinh trưởng của cây đảm bảo tiến độ. Đừng ép lớn bằng kích thích, đừng ép chín, dậy thì sớm là không tốt mà. He.he.., thiếu chất là còi cọc, là ẻo lả, hoa kém, quả ít.
Do đó, bạn cần cung cấp tổng hợp nhiều loại phân mùn (phân hữu cơ ủ hoai, có thể đọc lại #2), tốt nhất là phân mùn từ xác bã thực vật như phần rau củ quả bỏ, bã trà, cà phê, rau cỏ dọn vườn... Phân mùn kết hợp với đất sẽ có dồi dào các chất để cây cần gì thì lấy nấy. Đủ chất còn làm cho cây dễ "điều chế ra chế phẩm sinh học" để đối phó với sâu bệnh.
Thuốc hóa học trừ sâu thì sao?
Nhà nước đã cấm những thuốc lâu phân hủy rồi, chỉ cho sản xuất những thuốc nhanh phân hủy trong tự nhiên và khuyến cáo thời gian cách li là 7 ngày, 10 ngày 1 tháng gì đó tùy loại thuốc. Vấn đề là người nông dân thực hiện cách li trước thu hoạch đúng như khuyến cáo hay không.
Cần chuẩn bị đất trộn thế nào?
Nguồn đất phải là sạch (không lấy đất ở nơi có chất thải nhà máy và chất thải sinh hoạt) và phơi khô để diệt nấm bệnh và bay hơi hoặc phân hủy độc tố. Nguồn phân hữu cơ phải được ủ hoai để loại bỏ mầm bệnh, khuẩn Ecoli... Giá thể thì yên tâm hơn, nó là trấu hoặc xơ dừa, an tâm.
Đừng quá lo lắng, bạn cứ cung cấp đủ phân hữu cơ, càng nhiều loại càng tốt, cây là 1 sinh vật sống, nó tự biết lấy chất gì để nuôi thân, bảo sao cùng 1 thùng đất chia đôi mà ớt thì cay còn cà thì không, điều này thật vi diệu. Tạo hóa sinh ra thế, con người còn lâu mới biết cặn kẽ ngọn ngành.
🔖 Rau trên Tháp rau là rau gì
(1 phút quảng cáo 😜)
Thực tế Tháp rau chỉ là cái thùng, cái vỏ để chứa đất trồng rau, giống như những thùng chậu trồng rau khác. Bạn bón phân hóa học hay dùng thuốc hóa học, kích thích sinh trưởng..., thì nó cũng như những thùng chậu khác thôi, cây vẫn xanh và hoa vẫn tươi. Bạn để thiếu chất thì rau vẫn rỗng.
Nhưng cái hay là do thiết kế khoa học của nó - bộ phận ruột tháp hay còn gọi là lõi vi sinh, lõi hữu cơ. Ruột tháp được thiết kế cân đối hài hòa để ủ rác hữu cơ thành phân hữu cơ tự động cung cấp cho cây trồng, bạn cũng có thể bỏ phân chuồng vào đó với lượng vừa phải. Trùn trong tháp ăn rác, dẫn truyền dinh dưỡng, đào xới không mệt mỏi để đất tơi xốp, đủ oxy cho rễ. Vi sinh vật từ lõi tháp và trong đất trồng luôn cân đối tạo thành hệ sinh thái cho cây. Do đó càng dùng càng ổn định, càng dồi dào dinh dưỡng nhờ rác nhà bếp và rau cỏ dọn vườn được bỏ vào thường xuyên, không cần cải tạo lại đất. Sử dụng tốt cái lõi tháp thì mới dễ gọi là Tháp rau hữu cơ 🐞
🔀 Cảm ơn bạn đã đọc. Bây giờ mình xin nhờ bạn chia sẻ bài viết này, chắc ai đó sẽ cần, viết như mình chả ai viết đâu.